Yurtdışı Boşanma Kararlarının Tanınması ve Tenfizi

Türk vatandaşlarının yurtdışı mahkemeleri veya idari makamlardan aldıkları boşanma, evliliğin iptali, evliliğin butlanı kararları ve bu kararların içinde yer alan velayet, nafaka, tazminat kararları kendiliğinden Türkiye’de geçerli değildir ve boşanmaya ilişkin kısım nüfus kayıtlarına işlenemez.
Yurtdışında boşanan Türk vatandaşları Türkiye’de evli olarak görünmeye devam ederler. Türkiye’de boşanma kararının nüfus kayıtlarına işlenebilmesi için; yurtdışı mahkemeleri veya idari makamlarından verilen kararın içeriğine veya niteliğine göre ya Türk idari makamlarına başvuru ya da Türk mahkemelerinde tanıma ve tenfiz davası açılarak tanınması ve tenfiz edilmesi zorunludur..

A- İdari Yollarla Tanıma ve Tenfiz

29.04.2017 tarihli 690 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun, yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca verilen boşanma kararlarının nüfus kütüğüne tescili başlıklı 27’nci maddesine eklenen hüküm kapsamında; yabancı ülke mahkemeleri veya idari makamlarının Türk vatandaşlarına ilişkin verdiği, usulüne uygun kesinleşmiş “Boşanma, Evliliğin İptali, Evliliğin Butlanı” kararlarının Türkiye’de dava açılmaksızın idari yollarla tanınması ve kararların nüfus kayıtlarına tescil edilmesi yani işlenmesi mümkündür.
Madde 27/A – (1) Yabancı ülke adli veya idari makamlarınca boşanmaya, evliliğin butlanına, iptaline veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin olarak verilen kararlar; bizzat veya vekilleri aracılığıyla tarafların birlikte başvurması, verildiği devlet kanunlarına göre konusunda yetkili adlî veya idarî makam tarafından verilmiş ve usulen kesinleşmiş olması ve Türk kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması şartlarıyla nüfus kütüğüne tescil edilir.
(2) Nüfus kütüğüne yapılacak tescil işlemleri, yurt dışında kararın verildiği ülkedeki dış temsilcilikler, yurt içinde ise Bakanlık tarafından belirlenen nüfus müdürlükleri tarafından yapılır.
(3) Bu maddede sayılan şartlar yerine getirilmediği gerekçesiyle tescil talebi reddedilen kararların Türkiye’de tanınması, 27.11.2007 tarihli ve 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun uyarınca yapılır.”.

İdari yolla Tanıma ve Tenfizinin yapılabilmesi için;.

• Yurtdışı Mahkeme veya İdari makamlardan verilen boşanma, evliliğin iptali veya evliliğin butlanı kararlarının Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kamu düzenine açıkça aykırı bir unsur taşımaması şarttır.
• Yurtdışı Mahkeme veya İdari makamlardan verilen boşanma, evliliğin iptali veya evliliğin butlanı kararlarının kesinleşmiş olması ve apostil şerhini taşıması şarttır.
• Yurtdışı Mahkeme veya İdari makamlardan verilen boşanma, evliliğin iptali veya evliliğin butlanı kararlarının taraflarının (karı-kocanın) her ikisinin veya her ikisinin tayin ettiği avukatlarının yetkili makama birlikte başvurmaları şarttır..

Tarafların veya vekillerinin Türkiye’de idari makamlara birlikte başvuru yapmasının mümkün olmaması veya kararın yetkili makam tarafından Türkiye kamu düzenine açıkça aykırı ise Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) kapsamında Türkiye’de tanıma ve tenfiz davası açmak zorunludur.
Yurtdışından verilen boşanma kararının içinde velayet, nafaka ve boşanmanın feri niteliğinde tazminata ilişkin hükümler varsa; boşanma kararının dışında kalan bu kısımlar için Türkiye’de tanıma ve tenfiz davası açılması zorunludur.
690 sayılı KHK’nın Yönetmeliği henüz düzenlenmemiştir. Yönetmelik düzenlenene kadar Türkiye Mahkemleri’nde dava açarak Tanıma ve Tenfiz yapılacaktır..

B- Mahkeme Yoluyla Tanıma ve Tenfiz

12.12.2007 tarihli 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) kapsamında; yabancı ülke mahkeme veya idari makamlarının Türk vatandaşlarına ilişkin verdiği, usulüne uygun kesinleşmiş; boşanma hükmüyle birlikte velayet, nafaka, tazminat hükümlerini içeren veya boşanma hükmü içeriğinde Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kamu düzenine aykırılık taşıyan veya kararının taraflarının / tarafların avukatlarının birlikte idari makamlara başvuru yapamadığı durumlarda, Boşanma, Evliliğin İptali, Evliliğin Butlanı” kararlarının Türkiye’de dava açarak tanıma ve tenfizinin yapılması ve nüfus kayıtlarına tescili yani işlenmesi mümkündür..

Mahkeme yoluyla Tanıma ve Tenfizinin yapılabilmesi için;
• Yurtdışı Mahkeme veya İdari makamlardan verilen velayet kararlarının Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kamu düzenine açıkça aykırı bir unsur taşımaması şarttır.
• Yurtdışı Mahkeme veya İdari makamlardan verilen boşanma, evliliğin iptali veya evliliğin butlanı kararlarının kesinleşmiş olması ve apostil şerhini taşıması şarttır.
• Yurtdışı Mahkeme veya İdari makamlardan verilen boşanma, evliliğin iptali veya evliliğin butlanı kararlarının taraflarından birinin kendisinin veya tayin ettiği avukatının Türk mahkemelerinde dava açması şarttır..

Ortaklaşa Velayet

Yabancı mahkeme veya idari makamlardan verilen “Ortaklaşa Velayet” kararları 25.03.2016 tarihli 6684 sayılı 11 Nolu Protokol İle Değişik İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetlerini Korumaya Dair Sözleşmeye Ek 7 Nolu Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun kapsamında Türk kamu düzenine aykırı değildir.
APOSTİL ŞERHİ: 08.05.1962 tarihli Lahey Sözleşmesi ile 29.06.1984 Tarihli 3028 sayılı Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesinin Tasdikinin Uygun Olduğu Hakkında Kanun kapsamında; sözleşmeye taraf olan ülkelerin düzenlediği bir belgenin; o belgeyi düzenleyen ülkenin resmi makamları tarafından düzenlenmiş olduğunu, diğer ülkelerde de yasal olarak geçerli kabul edilmesini sağlayan tasdik işlemidir. Resmi belgeyi düzenleyen ülkenin kendisinin belirlediği yetkili makamları tarafından damga vurulması veya etiket yapıştırılmak suretiyle gerçekleştirilir. Türkiye’de düzenlenen idari belgeler için Valilikler, adli belgeler için Adli Yargı Adalet Komisyonu Başkanlığı, Ağır Ceza Mahkemeleri apostil şerhi vermeye yetkilidir.

Av. Yasemin BAL